De gemeenten Oost- en Weststellingwerf hebben een energiecontract bij het Russische Gazprom. Naar aanleiding van de oorlog in Oekraïne willen ze het contract beëindigen. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) stelt dat gemeenten voorlopig vanwege de oorlog tegen de Oekraïne niet van hun Gazprom-contracten af kunnen in verband met Europese aanbestedingsnormen. Dan dreigen hoge boetes. De gemeenten denken daar anders over: ‘Diverse juridische adviezen wijzen uit dat die mogelijkheid er in beginsel zou moeten zijn.’
Virtuele internationale gasmarkt
Wanneer energieleveranciers gas inkopen, hebben ze geen zicht op de herkomst van het gas, omdat gas vanuit verschillende bronnen over de wereld gemengd wordt. Er wordt geschat dat ongeveer 15 procent van het gas dat door Nederlandse energieleveranciers wordt ingekocht, uit Rusland komt. De VNG: ‘Alle energieleveranciers, waaronder dus ook Gazprom Energy NL, kopen gas in op een virtuele internationale gasmarkt waar alle landen collectief het gas aanbieden. Ook het gas uit Rusland is daar onderdeel van. Voor energieleveranciers en tussenpersonen is het niet mogelijk om alleen van een bepaald land wel of niet gas af te nemen. En daarmee is het dus ook voor de consument momenteel niet mogelijk om bijvoorbeeld Russisch gas uit te sluiten.’
Zelflevermodel
Maar de wet bepaalt ook dat gemeenten vanwege onvoorziene omstandigheden hun contracten met Gazprom kunnen ontbinden. En oorlog lijkt zo’n ontbindende omstandigheid, zo zeggen sommige advocaten. Maar waar koop je als gemeente dan het gas? Gazprom is de grootste leverancier van aardgas in Nederland. Zeker 120 van de 345 gemeenten kopen er hun gas, zo meldde vorig jaar het platform voor onderzoeksjournalistiek Follow the Money. Naast de Friese gemeenten hebben het Wetterskip en de provincie een contract met Gazprom. De gemeenten melden: ’Wij werken aan een zelflevermodel waarbij we gebruik maken van lokaal opgewekte elektriciteit en gas per 31 december 2023. Dat is ons einddoel.’
Vuist maken
Gemeenten hebben een paar jaar geleden in de aanbesteding goedkope gascontracten afgesloten met Gazprom. Gazprom bleek in aanbestedingen gemiddeld 40 procent goedkoper dan andere aanbieders. Als die contracten nu worden beëindigd, kan Gazprom dat gas met veel meer winst verkopen aan anderen. Aan de ene kant wil je als gemeente absoluut geen zaken meer doen met dit regime en in die zin wil je af van het contract, maar aan de andere kant kan het effect daarvan zijn dat het Kremlin er nog meer geld aan verdient. Gemeenten hopen nu dat het Rijk snel advies uitbrengt over hun contracten met het Russische staatsgasbedrijf Gazprom. De VNG heeft alle begrip voor de roep uit de samenleving om Russisch gas te boycotten, en daarmee een vuist te maken tegen de huidige Russische regering.
In Europees verband aanpakken
‘Alleen gemeenten kunnen dat eenvoudigweg niet zelf. De VNG roept het kabinet op om dit in Europees verband aan de kaak te stellen, zodat de nodige aanpassingen in de spelregels met betrekking tot de aanbestedingseisen en de internationale gasmarkt worden doorgevoerd. Pas als dat gebeurd is, is het mogelijk voor energieleveranciers, en daarmee ook voor de Nederlandse consumenten, om Russisch gas uit te sluiten.’ Doordat Gazprom Energy NL geregistreerd is in Nederland, valt het bedrijf namelijk niet onder de economische sancties voor Rusland. Het bedrijf is daarom onder de huidige wetgeving niet uit te sluiten bij een eventuele nieuwe verplichte aanbestedingsprocedure.
Bron: MediahuisNoord
